İçeriğe atla

Cornelis Drebbel

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Cornelis Drebbel
Drebbel'in portrsi, y. 1631
Doğum1572
Alkmaar, Habsburg Hollandası, Kutsal Roma İmparatorluğu
Ölüm7 Kasım 1633 (61 yaşında)
Londra, İngiltere
EğitimHendrick Goltzius
MeslekMühendis, mucit
Evlilik
Sophia Jansdochter Goltzius (e. 1595)
Çocuk(lar)6

Cornelis Jacobszoon Drebbel[1] (1572 - 7 Kasım 1633) Hollandalı mühendis ve mucittir. 1620'teki ilk gezilebilir denizaltının üreticisi ve ölçüm ve kontrol sistemlerinin, optiklerin ve kimyanın geliştirilmesine katkıda bulunan bir yenilikçidir.

Yaşamı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Cornelis Drebbel, 1572'de Hollanda'nın Alkmaar kentinde Anabaptist bir ailede doğmuştur. 1587 civarında Alkmaar'daki Latin okulunda birkaç yıl okuduktan sonra, yine Kuzey Hollanda'da bulunan Haarlem'deki Akademi'ye gitmiştir. Akademideki öğretmenler Hendrik Goltzius, gravürcü, ressam, simyacı ve hümanist, Karel van Mander, ressam, yazar, hümanist ve Haarlemli Cornelis Corneliszoon'dur. Drebbel bakır levha üzerine yetenekli bir oymacı oldu ve simya ile de ilgilenmiştir.

1595 yılında Hendrick'in küçük kız kardeşi Sophia Jansdochter Goltzius ile evlendi ve Alkmaar'a yerleşmiştir. En az altı çocukları vardı, dördü hayatta kalmıştır. Drebbel başlangıçta ressam, gravür ve kartograf olarak çalışmıştır. Ama karısının savurgan yaşam tarzı nedeniyle sürekli paraya ihtiyacı olmuştur. 1598'de bir su temini sistemi ve bir çeşit sürekli saat çalışması için patent almıştır. 1600 yılında Drebbel, Middelburg'daydı ve burada Noorderpoort'ta bir çeşme inşa etmiştir. Bir gözlük yapma merkezinde, lens taşlama sanatında bilgi edinmiş olabilir,[2] daha sonra sihirli bir fener ve bir kamera obscura inşa etmiştir.

Drebbel tarafından Perpetuum mobil saat

1604 civarında Drebbel ailesi, muhtemelen yeni kral I. James of England'ın (İskoçya VI) daveti üzerine İngiltere'ye taşınmışlardır. Eltham Sarayı'nda ağırlanmışlardır. Drebbel orada mahkeme tarafından ve mahkeme için yapılan maskeli balolarda çalışmıştır. Genç Rönesans veliaht Prensi Henry'nin mahkemesine bağlanmıştır.[3] İcatları (sürekli mobil, otomatik ve hidrolik organlar) ve optik aletleriyle mahkemeyi hayrete düşürmüştür.

Ünü Avrupa mahkemeleri arasında dolaşmıştır. Ekim 1610'da Drebbel ve ailesi, sanat, simya ve okült bilimlerle meşgul olan imparator Rudolf II'nin daveti üzerine Prag'a taşınmışlardır. Burada yine drebbel icatlarını göstermiştir. Ancak 1611'de Rudolf II, küçük kardeşi Arşidük Matthias tarafından tüm etkili güçlerden mahrum bırakıldığında, Drebbel yaklaşık bir yıl hapis cezasına çarptırılmıştır. Rudolf'un 1612'deki ölümünden sonra Drebbel serbest bırakıldı ve Londra'ya geri dönmüştür. Ne yazık ki, patronu Prens Henry de öldü ve Drebbel mali sıkıntıya girmiştir.

Cam taşlama makinesiyle, sürekli talep olan iki dışbükey lensli optik aletler ve bileşik mikroskoplar üretmiştir. 1622'de Constantijn Huygens İngiltere'de bir yıldan fazla diplomat olarak kalmıştır. Cam taşlama sanatını Drebbel'den öğrenmiş olması ve bu bilgiyi hollandalı önemli bir matematikçi ve bilim adamı olan ikinci oğlu Christiaan Huygens'e iletmiş olması oldukça muhtemeldir. İngiliz doğa filozofu Robert Hooke, cam taşlama sanatını Drebbel'in damadı olan tanıdığı Johannes Sibertus Kuffler'dan öğrenme ihtimali vardır.[4]

Hayatının sonuna doğru, 1633'te Drebbel, İngiltere'de bir bira evi işleten yoksulluğa yakın bir yerde yaşarken, Cambridge çevresindeki bataklıkları boşaltmak için bir plana dahil olmuştur. Londra'da ölmüştür[5]

Geleneksel Mennonite pratiğine uygun olarak, Drebbel'in mülkü öldüğü sırada yaşayan dört çocuğu arasında bölünmüştür.[6]

Çalışmaları

[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk gezilebilir denizaltı

Döneminin Edison'u olan Drebbel, ampirik bir araştırmacı ve yenilikçidir. Yapıları ve yenilikleri ölçüm ve kontrol teknolojisi, pnömatik, optik, kimya, hidrolik ve piroteknik konularını kapsamaktadır. Staten General ile birlikte birkaç patent kaydetmişlerdir. Ayrıca hava basıncı ile yaptığı deneyler hakkında yazılar yazdı ve Alkmaar şehrinin bir haritasında yedi Liberal Sanat da dahil olmak üzere güzel gravürler yapmıştır. Tiyatro sahne yapımında, heykellerin taşınmasında ve Londra'da yeni bir tiyatro inşa etme planlarında yer almıştır. Torpidolar, deniz mayınları, cam batavian gözyaşları kullanan patlatıcılar üretmek için çalıştı ve patlayıcı olarak altın (aurum fulminans) üretmek için çalışmıştır.

Perpetuum Mobile'ı ile tanındı, yumurtalar için bir inkübatör ve optimum yakıt kullanımına sahip taşınabilir bir ocak / fırın inşa etti, ısıyı bir regülatör / termostat ile sabit bir sıcaklıkta tutabilmiştir. Londra için bir güneş enerjisi sistemi tasarladı (sürekli yangın), klima gösterdi, yıldırım ve gök gürültüsünü 'komutada' yaptı ve Middelburg şehri için çeşmeler ve tatlı su kaynağı geliştirmiştir. Cambridge (Fens) çevresindeki bozkırların boşaltılmasında yer aldı, barometre ve termometrenin öncüllerini ve güneş enerjisi üzerinde oynayan bir klavsenler geliştirmiştir.

Kimya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Drebbel'in en ünlü yazılı eseri Een kort Tractaet van de Natuere der Elementen[7] (elementlerin doğasının kısa bir incelemesi) (Haarlem, 1621) dir. Ayrıca cıva fulminatının icadında yer almıştır.[8] Ayrıca “spiritus vini” nin “aqua fortis” deki cıva ve gümüş ile karışımlarının patlayabileceğini keşfetmiştir.[9]

Drebbel, sabit bir sıcaklıkta otomatik olarak sabit tutan bir tavuk inkübatörü ve bir cıva termostatı icat etti,[10] kaydedilen ilk geri besleme kontrollü cihazlardan biridir. Ayrıca çalışan bir klima sistemi geliştirdi ve göstermiştir. Çalışan bir termometrenin icadı da Drebbel'e atfedilmiştir.[11]

Kırmızı boya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hikâyeye göre, Cornelis bir termometre için renkli bir sıvı yaparken, teneke pencere pervazının üzerine bir şişe su regia düşürdü ve stannous klorürün karmin rengini çok daha parlak ve dayanıklı hale getirdiğini keşfetmiştir.Cornelis işinden fazla para kazanamasa da kızları Anna ve Catharina ile damatları Abraham ve Johannes Sibertus Kuffler çok başarılı bir boya çalışması kurmuşlardır. Biri 1643'te Bow, Londra'da kuruldu ve ortaya çıkan renge yay boyası adı verilmiştir.[12] "Renk Kufflerianus" tarifi bir aile sırrı olarak saklandı ve yeni parlak kırmızı renk Avrupa'da çok popüler olmuştur.[13]

Optik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Drebbel, otomatik hassas mercek taşlama makinesi, geliştirilmiş teleskoplar, ilk bileşik mikroskop ('lunette de Dreubells'), kamera obscura, laterna magica ve Hollandalı veya batavian gözyaşları geliştirmekle tanınmaktadır.

Bileşik mikroskop

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı tarihçiler, Drebbel'in Buckingham dükü için çalışırken icat ettiği optik cihazlardan birinin bileşik mikroskop olduğuna inanmaktadır. Cihaz, 1620 civarında Avrupa'da ortaya çıktı ve en erken hesap, Hollanda Büyükelçisi Willem Boreel'in 1619'da Londra'ya yaptığı ziyarette, Drebbel'in elinde, yaklaşık on sekiz inç uzunluğunda, iki inç çapında bir alet olarak tanımlanan ve 3 pirinç yunusta desteklenen bir bileşik mikroskop görmüştür.[14] 1621'de Drebbel'in iki dışbükey merceği olan bir bileşik mikroskobu vardır. Christiaan Huygens de dahil olmak üzere çağdaşlarının birçoğu, bileşik mikroskobun icadını Drebbel'e yatırmıştır. Buluş, Hollandalı gözlük yapımcısı Johannes Zachariassen'in Drebbel'in bu fikri kendisinden ve babası Zacharias Jansen'den çaldığı iddiası da dahil olmak üzere birçok karşı iddiaya sahiptir.[15] Galileo Galilei'nin teleskopunu 1610'dan sonra bir tür bileşik mikroskop olarak kullandığını iddia edilmektedir. 1624'te Galileo, Drebbel'in Roma'da bir mikroskop için tasarımını gördü ve arılar hakkındaki kitabı Apiarum'u göstermek için kullanan Accademia dei Lincei'nin kurucusu Federico Cesi'ye göndermek için geliştirilmiş bir versiyonunu yaratmıştır.[16]

Denizaltı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Drebbel'in yeniden inşası, Richmond upon Thames. 2002 yılında, İngiliz tekne üreticisi Mark Edwards, Drebbel'in orijinal versiyonuna dayanan ahşap bir denizaltı inşa etti. 2002 yılında BBC TV programı Building the Impossible'da gösterildi.

Ayrıca İngiliz Kraliyet Donanması için çalışırken 1620'de ilk gezilebilir denizaltıyı inşa etmiştir.[17] Deri kaplı ahşap çerçeveli yönlendirilebilir bir denizaltı üretmiştir. 1620 ve 1624 yılları arasında Drebbel, her biri bir öncekinden daha büyük olan iki denizaltıyı başarıyla inşa edip ve test etmiştir. Son (üçüncü) modelde 6 kürek vardı ve 16 yolcu taşıyabiliyordur. Bu model Kral James I'e şahsen ve birkaç bin Londra'lıya gösterilmiştir. Denizaltı üç saat boyunca batık kaldı ve Westminster'den Greenwich'e ve geri dönerek 4 ila 5 metre derinlikte seyir yapabilmiştir. Drebbel, bu denizaltıda Kral James'i Thames'in altındaki bir test dalışına bile götürdü ve Kral James'i su altında seyahat eden ilk hükümdar yapmıştır.[18] Bu denizaltı Thames'te birçok kez test edildi,[19] ancak Admiralty'den yeterince coşku çekemedi ve savaşta hiç kullanılmamıştır.

Daha yakın zamanlarda, bu zanaatın modern hikâyelerinin önemli abartı unsurları içerdiği ve en çok thames'i akımın gücüyle geçebilen yarı dalgıç olduğu öne sürülmüştür.[20] Bununla birlikte, yarı ve hatta tamamen batık gemilerin yanı sıra tamamen kapalı gemiler de o zamanlar hiçbir yenilik değildi ve her seferinde manşetleri çeken birkaç kez eylemde kullanılmıştır.

Kültürel referanslar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Cornelis Drebbel, 2010 yılında hem Mali hem de Hollanda posta hizmetleri tarafından verilen posta pulları ile onurlandırılmıştır.[21]

Cornelis Drebbel ve denizaltısının bir tasviri, Dört Silahşörler (1974) filminde kısaca görülebilir. İngiltere kıyılarında küçük bir leatherclad dalgıç yüzeyleri ve üst Cornelis Drebbel ve Buckingham Dükü açığa kapaklı-bilge açılmaktadır.

Drebbel, Kuzey Kutbu'ndaki bir araştırma istasyonunda işçilerin denizaltı kurtarması sırasında sealab 2021 karikatürünün bir bölümünde onurlandırılmıştır. Bir Alman denizaltı kaptanı, Drebbel'in sözünü kutlamak için bir tabanca ateşledi, "Sieg Heil! Cornelis Drebbel!"Ayrıca, Sealab 2021 Sezon 3 DVD'sinde Cornelis Drebbel'in hayatının hikayesine adanmış iki DVD yorumu vardır.

Hollandalı Seksen Yıl Savaşı çizgi romanı Gilles de Geus'ta Drebbel, savaş kahramanı Gilles'in destekleyici bir karakteridir. James Bond serisindeki Q'ya benzer şekilde çılgın bir mucit olarak çizilmektedir. Denizaltı çizgi romanda rol oynamaktadır.

Richard SantaColoma, Voynich El Yazmasının drebbel ile bağlantılı olabileceğini öne sürmüştür. Başlangıçta drebbel'in mikroskopi ve simya üzerine şifre defteri olduğunu öne sürdü ve daha sonra Francis Bacon'un ütopik romanı New Atlantis'e kurgusal bir "kravat" olduğunu varsaymıştır.[22]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Drebbel'in web sitesi www.drebbel.net". alındı 2010-08-06". 30 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "C O R N E L I S D R E B B E L(1572-1633)" (PDF). 2 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  3. ^ "Tierie, Gerrit. Cornelis Drebbel. Amsterdam: HJ Paris, 1932" (PDF). 2 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  4. ^ "Oxford Dictionary of National Biography: Cornelis Drebbel". 5 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "7 Kasım 1633'ten itibaren drebbel'in iradesi: Cornelius'un hatırası "(PDF). Drebbel.net. Alındı 2016-01-06" (PDF). 19 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  6. ^ "Takip eden çocuklarım Viz. John Dreble, Jacob Dreble, Cathryne Kiffler ve Ann Kiffler" (PDF). Drebbel.net. 2016-01-06 alındı" (PDF). 19 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  7. ^ "EEN KORT TRACTAET" (PDF). 27 Nisan 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  8. ^ "Gold, Platinum, Diamonds, Promethium". 7 Temmuz 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2021. 
  9. ^ "F. Kurzer: "Fulminic Acid in the History of Organic Chemistry", J. Chem. Educ. 2000, 77, 851" (PDF). 18 Nisan 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  10. ^ "Tierie, Gerrit. Cornelis Drebbel. Amsterdam: HJ Paris, 1932" (PDF). Retrieved 2013-05-03" (PDF). 2 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  11. ^ "American Memory: Remaining Collections". 4 Mayıs 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ Beckmann, Johann (2017). History of inventions, discoveries and origins Vol. II. Nachdruck der Ausgabe von 1880. William Johnston, William Francis. Norderstedt. ISBN 978-3-7447-4888-9. OCLC 1129917642. 
  13. ^ Greenfield, Amy Butler (2005). A perfect red : empire, espionage, and the quest for the color of desire. 1st ed. New York: HarperCollins. ISBN 0-06-052275-5. OCLC 56413818. 
  14. ^ Studies in the social history of China and Southeast Asia : essays in memory of Victor Purcell. Victor Purcell, Jerome Chen, Nicholas Tarling. Cambridge: Cambridge University Press. 2010. ISBN 978-0-521-13374-6. OCLC 573359293. 
  15. ^ The origins of the telescope. Albert Van Helden. Amsterdam: KNAW Press. 2010. ISBN 978-90-6984-615-6. OCLC 760914120. 
  16. ^ "THE Dawn OF MICROSCOPY" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2021. 
  17. ^ "DEEP DIVING AND SUBMARINE OPERATIONS : A Manual for Deep Sea Divers and Compressed Air Workers - Parts I and II Hardcover – January 1, 1955". 1 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2021. 
  18. ^ "KING JAMES VI and I". 3 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2021. 
  19. ^ "Kronyk der stad Alkmaer, Cornelis van der Woude - E. J. Visscher, 1725, p.191-192". 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2021. 
  20. ^ Gray, Edwyn (2003). Disasters of the deep : a history of submarine tragedies. Rev. and updated ed. Edwyn Gray. Barnsley: Leo Cooper. ISBN 0-85052-987-5. OCLC 52194868. 
  21. ^ "Postage Stamps". 25 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  22. ^ "The voynich" (PDF). 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Cornelis_Drebbel&oldid=30273052" sayfasından alınmıştır